Ở miền Bắc mỗi năm lại hứng chịu từ 6 đến 7 đợt sâu đục thân bướm hai chấm, mà nguy hiểm nhất chính là có hai giai đoạn là thứ 2 và thứ 5 chẳng may trùng với đợt lúa trổ.
Nếu không ngừa kịp thời sẽ ảnh hưởng nặng nề đến năng suất lúa năm đó. Vậy làm cách nào để tiêu diệt cũng như phòng ngừa chúng. Cùng #higlumcom tìm hiểu thêm trong bài viết này!
Table of Contents
Tìm hiểu về sâu đục thân bướm hai chấm
Danh pháp của chúng là Scirpophaga incertulas Walker. Sâu đục thân bướm hai chấm nằm trong họ Pyralidae thuộc bộ Lepidoptera
Đặc điểm hình thái
a. Trứng và sâu non
– Trứng được đẻ thành từng ổ hình bầu dục. Bên trên có một lớp lông ngắn màu vàng nhạt phủ lấy, phần giữa hơi vòm lên. Mới đẻ nó có màu trắng, lớn dần thì màu vàng khi chuyển màu đen là sắp nở.
– Những con sâu non sẽ có thân trắng như sữa, đầu màu vàng pha nâu. Chân bụng có thể coi là không có vì chúng phát triển kém. Nhưng móc bàn chân lajic ó tới 28 cái được xếp giống hình elip.
b. Nhộng
Những con cái thì chân sẽ dài quá đốt thứ 5 ở bụng. CÒn con đực thì tới tận đốt thứ 8. Khi mới chuyển nhộng chúng cũng có màu trắng sữa, sau đó thì dần ngả vàng nhạt.
c. Con trưởng thành
+ Con đực trưởng thành thì có cánh và đầu ngực màu nâu vàng, có dạng tam giác. Mỗi cánh ở giữa lại có 1 chấm đen. Từ đầu cánh đến mép có một nét xiên màu nâu đen. Bên ngoài mép sẽ có 9 chấm đen nhỏ xinh. Đây là giống mắt kép và kích thước mắt lớn.
+ Con cái trưởng thành có màu vàng trắng hoặc vàng nhạt, gần cuối bụng có chùm lông tơ nhỏ màu vàng nhạt.Con này thì chỉ cánh trước ở giữa mới có chấm đen.
Đặc điểm sinh học, sinh thái và gây hại của sâu đục thân bướm hai chấm
Mỗi con sâu bướm sẽ trải qua vòng đời từ 54 đến 66 ngày. Ở nhiệt độ từ 19 đến 25 độ C thì trứng kéo dài 8 đến 13 ngày, sau đó sâu non sinh trưởng 36 đến 39 ngày. Chuyển sang nhộng chỉ còn 12 đến 16 ngày và khi đã trưởng thành có cánh đến khi đẻ trứng chỉ còn 3 ngày.
Những con ngài của sâu bướm rất thích ánh sáng mạnh, chúng sẽ bay được trong đêm và ngay trong đêm đó giao phối, sang đêm hôm sau có thể đẻ trứng. Ban ngày chúng tìm chỗ nấp, ban đêm mới ra hoạt động, nếu có động tĩnh sẽ tránh sang cây khác. Thời gian hoạt động của ngài đực và cái cũng khác nhau.
Từ 19 đến 20h là thời gian hoạt động của ngài cái, từ 23 đến 1 giờ của ngài đực. Mỗi ngày cái đẻ từ 1 đến 5 ổ mỗi ổ trứng có từ 100 đến 150 trứng. Mỗi năm chúng sẽ sinh ối chừng 6 đến 7 lần. Nếu nhiệt độ cao cộng với thời tiết ẩm thì chúng phát triển càng nhanh.
Các sâu non tấn công vào các bẹ lá ở thân và ngăn các chất dinh dưỡng đến bông từ đó là bông bạc, ảnh hưởng đến năng suất lúa. Trong khi nhộng làm tổ trong thân cây và cũng tại nơi này nó sẽ vũ hóa.
Thời điểm chúng gây hại mạnh nhất là chính vụ hoặc lúc xuân muộn. Nếu ở miền nam loại này gây hại quanh năm thì ở miền Bắc chỉ có mùa đông lạnh lâu ngày cùng với thời tiết khô hạn chúng sẽ sinh sôi mạnh. Loại này có ở mọi nơi trên thế giới.
Thiên địch của sâu đục thân bướm hai chấm
+ Có nhiều loại ong đã được tìm thấy để tiêu diệt sâu bướm hai chấm đục thân. Đó là ong Trichogramma japonicum Ashmead, Tetrastichus schoenobii Ferrier, Tri. chilonis Tschii, Tri. dendrolimi Mats; T. dignus Gahan hay Telenomus rowani Gahan.
+ Trong đó loại Tetrastichus có nhiều và kí sinh trên trứng sâu đục thân bướm hai chấm nhiều hơn. Loài này có nhiều khi nhiệt độ thấp trong khi các ong khác nhiệt độ ấm nóng mới có nhiều.
+ Không chỉ trứng kí sinh mới dùng thiên địch được mà kể cả sâu non cũng có thể dùng ong kí sinh tiêu diệt. Năm 2000 ở Nghệ An tìm được 14 loại thiên địch tiêu diệt loại sâu bệnh này.
Các cách phòng bệnh sâu đục thân bướm hai chấm
Biện pháp canh tác
- Đất trồng cần được xử lý tốt trước khi bắt đầu vụ mùa mới. Có thể xới đất, ngâm nước hay phơi ải đều được.
- Dọn dẹp sạch sẽ tàn dư của vụ mùa trước. Dù là rơm rạ hay cỏ đều cần được đốt sạch hoặc xử lí sạch sẽ, tránh lưu lại tàn dư cho vụ sau.
- Cân đối lượng NPK bón cho đất. Tránh dùng phân nhiều đạm trong 1 thời gian dài.
- Giống nên là giống có khả năng kháng bệnh tốt cũng như chịu được bệnh tốt.
- Thời vụ chính xác và khi thu hoạch nên cắt lúa sát gốc. Rơm rạ cần dọn gọn sau khi đã thu hoạch.
- Dùng các phương pháp thủ công như bẫy bắt bướm, bắt ổ trứng,…
Biện pháp sinh học
Để đảm bảo an toàn vệ sinh môi trường cũng như mang lại hệu quả thì người ta thường dùng thiên địch.
Đối với từng giai đoạn thì người ta có thể chọn thiên địch khác nhau. Thường người ta sẽ dùng các loại ong như Trichogramma japonicum Ashmead; Telenomus rowani Gahan; ri. chilonis Tschii, , Tri. dendrolimi Mats hay T. dignus Gahan. Loại cuối thì hay có ở nơi nhiệt độ thấp trong khi loại Tetrastichus schoenobii Ferrier lại là giống kí sinh có nhiều khi trời ấm nóng.
Biện pháp hóa học
Kiểm tra lúa thường xuyên để có biện pháp điều trị kịp thời. Nếu tầm 0,3 ổ 1m2 thì bắt đầu phun với liều vừa đủ. Nhưng nơi nào mà đã nhiều hơn 1 ổ 1m2 thì xen kẽ phun hai lần. Mỗi lần cách nhau chừng 4 đến 5 ngày.
Bạn có thể dùng Sacophos 550EC, Gà nòi 95SP, Regent 800WG hay Virtako 40WG.
Các nhóm hoạt chất được dùng để điều trị sâu đục thân phổ biến hiện nay là Cartap thường có trong gà nòi 95Sp hay Patox 95SP. Đối với các loại thuốc này thì cứ 20g hòa với 12l nước, mỗi sào 2 bình khi sâu đã được 2 ngày tuổi.
- Ngoài ra còn có nhóm hợp chất Chlorantraniliprole + Thiamethoxam cũng khá phổ biến. Nó thường có trong thuốc Virtako 40WG. Đặc điểm của hoạt chất cũng như thuốc này là nội hấp. Nên chỉ cần pha 1,5g cho 12l và mỗi sào phun 24l là được. Thời điểm phun sâu cũng tương tự như trên.
- Cuối cùng là nhóm hợp chất Abamectin, Alpha-cypermethrin và Chlorpyrifos Ethyl có nhiều ở thuốc Sacophos 550EC. Loại này có ưu điểm là thấm sâu và hiệu quả cao nhưng độc tố mang lại cũng rất cao làm rầy nhiều ở cuối cụ. Mỗi sào cùng từ 12 đến 16l nước pha với 15ml thuốc. Thời điểm phun khi sâu đã được 1 đến 2 ngày tuổi.
Sâu đục thân bướm 2 chấm gây hại ở nhiều giai đoạn từ mạ đến đẻ nhánh rồi làm đòng và trổ bông. Nhưng nhìn chung ở giai đoạn đẻ nhánh thì cây có thể đền bù được. Còn sang giai đoạn trổ đòng thì không còn nữa. Hơn nữa giai đoạn trổ đòng thì sâu dễ xâm nhập vào cuống rơm và gây thiệt hại nên thường hay bị vào thời điểm này.
Nếu thời điểm lúa trổ bông mà đúng dịp sâu cao nhất thì phun thuốc như sau. Chừng 0,2 ổ 1m2 thì phun 1 lần. Từ 1 ổ trở lên thì phun kép mỗi lần cách nhau 7 ngày. (nguồn: higlumcom)
Một số lưu ý khi phun thuốc
- Thời điểm phun thuốc trừ sâu quyết định mức độ hiệu quả mà thuốc mang lại.
- Thường là khi trước lúc lúa trổ bông tầm 4 đến 5 ngày. Hoặc là khi lúa đã trổ bông được khoảng 5% diện tích.
- Mỗi sào Bắc Bộ phải phun đủ từ 25 đến 30 lít nước. Sau khi phun mà gặp mưa trong 4 giờ đầu thì bắt buộc phải phun lại.
Lời kết
Sâu đục thân bướm hai chấm mặc dù không phải là loại sâu bệnh quá nguy hiểm nhưng bạn cũng cần chú ý để phòng ngừa. Có như vậy thì cây trồng mới mang lại hiệu quả năng suất cao được.