Nấm mối là một trong những loại nấm trồng mang lại giá trị kinh tế cao cho bà con nông dân. Chính vì vậy những năm gần đây người dân đầu tư tiền của, công sức để trồng nấm mối rất nhiều.
Cách trồng nấm mối không quá khó và phức tạp nhưng bạn vẫn cần quan tâm đến một số điều kiện cần thiết cho quá trình sinh trưởng của nấm. Cùng tìm hiểu trong bài viết hôm nay nhé!
Table of Contents
Tìm hiểu đặc điểm của cây nấm mối đen
Nấm mối đen có tên khoa học là Xerula radicata. Đây là một loại nấm thuộc họ Physalacriaceae. Loại nấm này là kết quả nghiên cứu của một tác giả người Trung Quốc và được đăng kí bản quyền năm 2010. đặt tên là Black Termitomyces Heim. Ở nước ta hay gọi loại nấm này là nấm mối đen.
Hình thái
Những loại nấm mối trước đây phát triển chủ yếu trong tự nhiên ở những điều kiện nhiệt độ, môi trường thích hợp, nhất là mùa mưa. Loài nấm này mọc ở nhiều nơi trên nước ta nhưng xuất hiện nhiều nhất ở vùng Tây Nam bộ.
Tuy nhiên loại nấm mọc nhiều đó lại chủ yếu là nấm mối trắng. Còn nấm mối đen chủ yếu được nuôi trồng trong các nhà trồng chuyên biệt với kỹ thuật cấy và chăm sóc nghiêm ngặt hơn để cho ra sản phẩm có chất lượng tốt.
Nấm môi đến khi trưởng thành sẽ đạt kích thước khá lớn, cao khoảng 10 – 15cm và đường kính thân khoảng 1 – 3cm. Loại nấm mối này có lớp ngoài màu đen nhưng thịt trắng và ăn rất ngọt thơm.
Mũ nấm không xòe rộng như những loại nấm hoác và nhỏ hơn. Nhiều người bị nhầm lẫn giữa nấm mối trắng và nấm mối đen nhưng trên thực tế hai loại nấm này lại khác nhau nên bạn cần phân biệt đúng các loại nấm mối này.
Tác dụng của nấm mối đen
Thành phần dinh dưỡng trong nấm mối đen tương đương như nấm mối trắng. Trong nấm mối đen chứa nhiều loại chất dinh dưỡng như sắt, protein cùng nhiều loại dưỡng chất khác tốt cho sức khỏe, đặc biệt là với lá lách và dạ dày của bạn.
Nấm mối đen có tác dụng điều trị bệnh trĩ và giảm lipid. Nấm mối đen cũng rất tốt để cải thiện tình trạng chán ăn và bệnh tiêu chảy. Theo nghiên cứu, nấm mối đen có tác dụng tăng cường sức đề kháng, cải thiện hệ miễn dịch, đặc biệt tốt cho người ốm yếu, sức khỏe suy nhược…
Bên cạnh đó, hàm lượng photpho trong nấm mối đen rất cao. Do đó nó rất có lợi cho những bệnh, người mới ốm dậy hay người cao tuổi sức khỏe kém. Đặc biệt hơn, các nhà khoa học nghiên cứu được trong nấm mối đen có chứa adenosine – Một loại chất có tác dụng ức chế tế bào ung thư rất tốt, hiệu quả trong việc ức chế các khối u ác tính và hỗ trợ điều trị ung thư.
Không những vậy, nấm mối đen còn là loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, có tác dụng ngăn ngừa lão hóa, chống viêm. Phụ nữ thường xuyên ăn nấm mối sẽ giúp điều hòa kinh nguyệt và cải thiện làn da.
Hướng dẫn chuẩn bị trước khi trồng nấm mối
Nấm mối đen được trồng phổ biến ở miền Đông Nam Bộ và Miền Tây nước ta. Kỹ thuật trồng không khó lại có thể tận dụng nguồn nguyên liệu sẵn có nên người dân trồng nấm mối đen quanh năm. Trong đó cách trồng nấm mối đen bằng mùn cưa rất phổ biến. Cùng tìm hiểu về cách trồng này nhé!
Kỹ thuật xử lý nguyên liệu
Bạn có thể sử dụng nhiều loại mùn cưa để trồng nấm mối. Tuy nhiên mùn cưa bồ đề hoặc mùn cưa cây cao su là loại tốt nhất.
Bạn tuyệt đối không dùng những loại mùn cưa bị ẩm mốc hay mùn cưa từ cây gỗ cứng, cây tinh dầu để sử dụng.
Loại mùn cưa mới tốt nhất là nên dùng ngay. Để trữ dùng dần bạn phải phơi khô để tránh mùn cưa bị mốc, lên men làm mất chất dinh dưỡng.
Việc đầu tiên cần chú ý trong kỹ thuật trồng nấm mối đen là phải tạo độ ẩm thích hợp cho đống mùn cưa. Bạn tiến hành bằng cách dùng nước sạch rắc lên đống mùn cưa rồi trộn đều. Để kiểm tra bạn dùng tay bốc một nắm mùn cưa rồi bóp lại, thấy nước hơi rỉ ra ở kẽ ngón tay là độ ẩm thích hợp.
Sau khi đã tạo ẩm bạn dùng bạt nilon che lại, đè chặt các góc để gió không thổi bay. Vài ngày sau đó bạn thêm vôi bột vào mùn cưa theo tỷ lệ 0,5kg vôi bột: 100kg mùn cưa. Trộn thật đều bột vôi với mùn cưa, dùng thiết bị kiểm tra kiểm tra độ ẩm đặt 65% là được. Bạn ủ đống tiếp trong 2 – 3 ngày rồi đảo đống ủ và tiếp tục ủ tiếp trong 2 – 3 ngày.
Lưu ý
Sau khi đã ủ mùn cưa xong, bạn đóng mún cưa vào các túi PP chịu nhiệt, kích thước túi khoảng 19 x 37cm là được. Túi có hình dáng bên ngoài giống như khúc gỗ, cao chừng 20 – 22cm, có cổ nút, có nút bông và nắp đậy cẩn thận.
Thời gian ủ đống khoảng 15 – 20, đảo đống từ 1 – 2 lần. Bên cạnh đó bạn cần trộn đều mùn cưa với vôi bột cùng 3 – 5kg cám gạo rồi đóng túi.
Hướng dẫn đóng mùn cưa vào túi
Công việc tiếp theo mà bạn cần phải làm đó là đóng túi mùn cưa. Bạn đổ mùn cưa từ từ vào túi, lưu ý là đổ đến đầu thì nén chặt đến đó. Khi còn cách miệng túi khoảng 5 – 7cm thì có thể luồn cổ túi được rồi.
Sau khi đã đỏ mùn cưa tới một kích thước vừa đủ, bạn túm đầu túi nilon lại và để luồn qua cổ túi, bẻ quặp xuống cho cổ túi nằm giữa hai lớp nilon là được rồi. Sau đó bạn dùng dây chun buộc cổ túi lại rồi lấy bông không thấm nước vê tròn thành một cái nút và nút chặt vào cổ túi rồi đậy nắp lại.
Khử trùng túi mùn cưa
Kỹ thuật tiếp theo mà chúng ta cần thực hiện đó là kỹ thuật khử trùng. Đây là bước cực kỳ quan trọng nên bạn cần đảm bảo thao tác của mình đúng với quy trình:
Cách 1: Bạn dùng thùng phuy để hấp cách thủy phôi mùn cưa, hơi nước nóng sẽ loại bỏ các tạp chất và vi khuẩn. Thời gian hấp cách thủy khoảng 10 – 12g và nhiệt độ trong giữa túi mùn cưa phải đạt từ 95 – 100%.
Cách 2: Dùng nồi áp suất để khử trùng. Bạn hấp mùn cưa trong 120 – 180 độ C ở nhiệt độ từ 120 – 125 phút.
Tuy nhiên cách này chỉ áp dụng với quy mô trồng nhỏ. Với quy mô sản xuất lớn tốt nhất bạn nên xây lò rồi dùng phương pháp hấp trong hơi nước bão hòa trong thời gian từ 9 – 10 giờ. Với phương pháp này, mỗi mẻ hấp bạn có thể hấp đến 600, thậm chí là 800 túi mùn cưa cùng lúc tùy theo kích thước buồng hấp lớn hay nhỏ.
Xem thêm:
- Phương pháp trồng nấm rơm
- Kỹ thuật trồng rau mồng tơi
- Hướng dẫn trồng lan đuôi chồn
Kỹ thuật trồng nấm mối đạt năng suất cao
Kỹ thuật tiếp theo bạn cần thực hiện khi trồng nấm mối đen đó chính là kỹ thuật cấy cây giống. Thao tác này thực hiện sau khi mùn cưa đã hấp khử trùng, bạ chuyển túi mùn sang phòng cấy, để cho túi mùn cưa thật nguội rồi tiến hành cấy giống.
Phương pháp 1: Sử dụng meo hạt
Cách cấy giống bằng meo hạt được tiến hành như sau. Bạn dùng que sắt khều các sợi giống từ túi giống hay lọ đựng sang túi mùn cưa bằng cách lắc nhẹ để sợi giống rơi đều trên bề mặt túi. Tỷ lệ giống cấy so với trọng lượng của túi mùn cưa khoảng 1,2%.
Phương pháp 2: Sử dụng meo que
Với phương pháp sử dụng giống làm trên que, bạn tiến hành bằng cách dùng pen đã khử trùng kẹp nhẹ nhàng que giống chuyển sang các lỗ trồng đã dùi từ trước trên túi mùn cưa. Mỗi lỗ cấy 1 que giống và đầu trên của que giống phải sát với lề mặt của túi mùn cưa.
Đối với phương pháp này bạn phải thực hiện cấy giống trong phòng kín, dụng cụ sạch sẽ và thao tác trên ngọn lửa đèn cồn.
Sau đó bạn chuyển các túi mùn cưa đã cấy giống vào phòng ươm sợi.
Thông thường sẽ mất khoảng thời gian khoảng 60 – 75 ngày để ủ tơ nấm kín túi trong giai đoạn này.
Hướng dẫn tạo quả thể bằng cách phủ đất
Tạo quả thể bằng cách phủ đất là giai đoạn quan trọng. Có 2 phương pháp kích thích tơ nấm tạo quả thể ở giai đoạn này đó là tạo quả thể ngay trong bịch hoặc tạo quả thể bằng cách chôn bịch thành từng luống ngoài đất.
Phương pháp 1: Tạo quả thể trong bịch
Với phương pháp tạo quả thể trong túi, sau khi tơ nấm ăn kín các túi cơ chất, bạn tiến hành mở miệng túi rồi phủ lên đó một lớp đất hoặc một lớp dài dày chừng 2,5 – 3cm và xếp sát nhau.
Phương pháp 2: Trồng luống
Với phương pháp trồng luống bạ tiến hành lột bỏ các túi nilon, xếp các túi sát nhau. Sau đó phủ lên lớp đất đã được ủ với bột nhẹ và trấu, lớp phủ này qua mặt túi chừng 2,5 – 3cm là được.
Bạn cần tưới nước mỗi ngày 2 lần đối với cả 2 phương pháp trên sau khi đã phủ đất. Khi tưới bạn nên tưới nhẹ nhàng để đất không bị rửa trôi.
Những ngày tiếp theo bạn nên tưới nước nhẹ cho các túi nấm, lượng nước cũng giảm đi để tạo độ ẩm và nhiệt độ thích hợp cho nấp hình thành quả thể và phát triển. Nhiệt độ phù hợp ở ngưỡng 24 – 32 độ C và độ ẩm thích hợp là 95 – 98 %.
Hướng dẫn chăm sóc và thu hoạch nấm mối đen đạt hiệu quả
Thời gian để nấm mối đen hình thành quả thể khoảng 20 – 30 ngày sau. Trong thời gian này bạn tuyệt đối không để mặt đất bị khô vì mặt đất bị khô sẽ làm chất nấm.
Nấm cần ẩm để sinh trưởng nhưng không vì thế mà bạn để cho bề mặt đất quá ẩm. Sẽ mất thời gian khoảng 2 – 4 ngày từ khi ra quả đến đến lúc nấm phát triển trưởng thành và thu hoạch được lứa đầu tiên.
Chế độ nước tưới
Bạn dùng vòi nước tưới nhẹ sau khi quả nấm đã hình thành. Mỗi ngày bạn tưới 2 – 3 lượt nước. Nước tưới cho nấm phải là nước sạch, không lẫn tạp, độ ẩm trong không khí duy trì ở ngưỡng 95 – 98%.
Sau khi thu hoạch lần đầu, tùy vào điều kiện ánh sáng, độ ẩm khoảng 2 – 4 ngày chăm sóc bạn có thể thu hoạch nấm mối đen lần 2. Mỗi túi nấm mối đen cho thu hoạch nhiều lần.
Thu hoạch
Nấm mối đen không mọc thành cụm mà mọc đơn lẻ. Do đó cây nấm nào đủ trưởng thành bạn nên hái trước và khi hái phải hái sạch cả gốc.
Nấm mối đen khi trưởng thành có chiều dài thân khoảng 10 – 15cm, đường kính thân cây khoảng 1,5 – 2cm và phần tai nấm mối hình mũ nồi có kích thước 3 – 5cm và khi nở xòe đầy đặn có thể lên đến 10 – 15cm. Bạn nên hái nấm đúng độ tuổi để chất lượng nấm đạt được tốt nhất.
Đất trồng nấm khi còn non có màu nâu xám hoặc xám trắng. Tuy nhiên khi già nấm sẽ chuyển thành màu trắng ngà như gạo nếp, mũ nở hình dù xòe rộng từ 8 – 15cm.
Thời gian thích hợp nhất để hái nấm là vào buổi sáng mát mẻ. Nếu có điều kiện tốt có thể thu hái nấm mỗi ngày 2 lần vào buổi sáng sớm và chiều tối. Nấm thu hoạch đúng tuổi đẹp nhất, nếu thu hoạch khi quá tuổi chất lượng nấm sẽ giảm. Mỗi đợt thu hoạch có thể kéo dài đến 16 ngày (xem thêm: cách thu hoạch xoài)
Hướng dẫn bảo quản và chế biến nấm mối đen
Cách bảo quản và chế biến nấm mối đen cũng rất quan trọng. Nếu bạn bảo quản tốt nấm mối đen có thể để lâu mà không hỏng, khi lấy ra nấu vẫn luôn tươi ngon. Về cơ bản, việc bảo quản nấm mối đen cũng không quá khác biệt do với cách bảo quản các loại nấm khác như nấm hương, nấm rơm hay nấm bào ngư xám.
Cách thực hiện rất đơn giản, sau khi mua về bạn cắt chân nấm, đồng thời loại bỏ những cá thể nấm hỏng rồi bỏ trong hộp hoặc túi đựng, cất vào ngăn mát tủ lạnh. (Nguồn: higlum)
Nấm mối đen chứa nhiều chất dinh dưỡng, là nguyên liệu trong nhiều món ăn ngon. Nấm mối đen nấu mộc đơn giản hoặc kết hợp với các nguyên liệu khác đều ngon. Khi chế biến bạn chỉ cần nhặt bỏ những phần thừa, rửa sạch rồi chế biến thành các món ăn mà mình yêu thích. Nấm mối đen có hương vị đặc biệt thơm ngon, khác hẳn với các loại nấm khác. Khi ăn bạn sẽ cảm nhận được rõ sự giòn dai và thanh mát.
Nấm mối đen có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon với các chế biến rất nhanh chóng và đơn giản như: nấm mối xào, nấm mối kho tiêu, canh nấm mối hay cháo gà nấm mối.
Món nấm mối đen rất thơm ngon và bổ dưỡng, người lớn, trẻ nhỏ đều ăn rất tốt. Món cháo nấm mối đen hay nấm mối đen hầm gà đen là món ăn rất phù hợp cho người mới ốm dậy. Các món này chứa hàm lượng dinh dưỡng cao, cung cấp (tương tự như giá trị dinh dưỡng từ củ đinh lăng)
Lời kết
Trồng nấm mối đen thương phẩm mang đến nhiều cơ hội cải thiện cuộc sống cho người dân. Nguyên vật liệu và cách trồng không khó, chỉ cần đầu tư một số vốn ít ỏi là bạn đã có thể trồng được nấm mối đen thương phẩm rồi.
Hy vọng rằng với những gì mà chúng tôi vừa chia sẻ sẽ giúp bạn trồng nấm mối đen thành công!